رنگها عواملی هستند که بر درک کاربران از یک محیط و نحوه تعامل با آن تاثیر قابل توجهی میگذارند. رنگها میتوانند معانی، نمادها و ویژگیهای روانشناختی مختلفی را با خود به همراه داشته باشند، بنابراین تنها نور و محیط بر آن چه که مشاهده میکنیم تاثیرگذار نیست، بلکه باید در نظر داشت که یک رنگ چه مفهومی را برای ما تداعی میکند.
یوهان ولفگانگ فون گوته؛ فیلسوف آلمانی، در نتیجه مطالعات خود بر روی رنگها بیان میکند که شناسایی تناژهای رنگی، فرآیندی ذهنی است، اما درک ما از رنگها و احساسی که هنگام مشاهده آنها دریافت میکنیم، تا حد زیادی در میان مردم جهان یکسان است. به عنوان مثال، رنگهای گرم (قرمز، زرد و نارنجی) پویاتر بوده و باعث ایجاد احساس راحتی و تحرک در افراد می‌شوند، در حالی که رنگهای سرد (سبز، بنفش و آبی) اثر ملایم‌تر، آرام‌بخش‌تر و ساکن‌تری دارند. بنابراین ایجاد یک پالت رنگی، امکانی برای ایجاد احساسات متفاوت در درک فضا است.
در زمینه معماری و به ویژه در معماری مدرن ساختمان ، با دنیای بی نهایت از رنگها با تناژ و هارمونیهای مختلف روبرو هستیم. در روند طراحی، رنگها ابزاری مهم برای تشدید یا کاهش حضور عناصر و تسهیل یا پیچیده‌تر کردن خوانش محیط به عنوان یک کل هستند. نوع انتخاب پالت رنگی، میتواند حسهای گوناگونی را در زمان روبرو شدن با یک بنا و حضور در بخشهای مختلف آن القا کند. به همین دلیل در ادامه این نوشتار، پروژه‌هایی را انتخاب کردیم که تمرکز ویژهای بر انتخاب پالت رنگی خود داشته و از آن به عنوان روشی برای نشان دادن احساسات متفاوتی که میتواند در بیننده ایجاد شود، استفاده کردهاند.
مطلب پیشنهادی: طراحی آپارتمان مسکونی مدرن
آپارتمان Mixtape در سال 1968 در بیلبائو اسپانیا و در منطقهای متراکم مسکونی ساخته شده است. این آپارتمان در سال 2019 توسط استودیوی معماری AZAB با هدف حفظ ساختار اولیه و صرف حداقل بودجه، مورد بازسازی قرار گرفت. پیشنهاد معماران برای بازسازی این پروژه، ایجاد یک ترکیب از عناصر قدیمی موجود و عناصر جدید بود که به گونه ای در هم آمیخته در کنار یکدیگر قرار گیرند و مجموعه ای از کاربریهای خدماتی و کاربریهای مورد نیاز برای زندگی مدرن را فراهم آورند.
همچنین پیشنههاد میشود برای کسب اطلاعات بیشتر درباره معماری مدرن ویلا نیز روی لینک کلیک نمایید.
برای یکپارچه سازی فضاهای مختلف، ایجاد بخشهای مشترک، افزایش احساس تداوم فضا و نور طبیعی و در نهایت ساده سازی فضای کلاسیک برای تمام فضاهای داخلی از مصالح، مبلمان و پالت رنگی یکسانی استفاده شده است. این عمل موجب شد تا بخشهایی از خانه که قبلا بیاستفاده و یا کمرنگ باقی مانده بودند، به آن اضافه شده و بر کیفیت و تنوع فضایی بیافزایند. پالت رنگی مورد استفاده در بازسازی این خانه یادآور مدرنیته کلاسیک موجود در ساختمان اصلی است که به مرور زمان مورد فراموشی قرار گرفته است. به عقیده معماران، استفاده از این پالت رنگی باعث ایجاد فضایی آرام میشود. در کنار این پالت رنگی، ساده سازی جزئیات به کار رفته در بنا موجب رسیدن به هدف نهایی شده است.
خانه TEC 205، استودیو Moneo Brock: ایجاد تنوع فضایی توسط دیوارهای رنگی
خانه TEC 205 در نزدیکی پارک زیست محیطی Chipinque در مونتری مکزیک واقع شده است. حفظ ارتباط میان داخل و خارج و برخورداری هر بخش خانه از فضای بیرونی اختصاصی که هر کدام نور و چشم انداز ویژهای را برای آن فضا فراهم میکند، از مهمترین اهداف معماری مدرن ساختمان TEC 205 محسوب میشود. همچنین حفظ چهار درخت واقع در سایت نیز، چالش دیگری بود که در مسیر طراحی روبروی طراحان قرار داشت و پس از اتمام پروژه، این چهار درخت در داخل فضای خانه قرار گرفته و تبدیل به مشخصه هر فضا شدند.
برای جریان یافتن فضای بیرون به درون خانه، مجموعه ای از صفحات بزرگ که در مرکز خانه با یکدیگر تلاقی میکنند، به طور مداوم بین داخل و خارج در حرکت هستند. این نحوه حجم پردازی اجازه می‌دهد که دیوارها تمایز بین داخل و خارج را کمرنگ کرده و خانه بزرگتر از آنچه که هست به نظر برسد.
معماران Moneo Brock در رابطه با معماری مدرن ساختمان این پروژه و ایده به کار رفته در آن بیان میکنند که معماری مکزیک از شیوههای بومی گرفته تا ظهور افرادی مانند لوییس باراگان؛ معمار مشهور مکزیکی در قرن بیستم که با رنگهای مورد استفاده در پروژه هایش شناخته می شد ، همواره برای آنها، تحسین برانگیز و الهام بخش بوده است، بنابراین در طراحی این خانه، با اعمال رنگهای قوی بر روی دیوارها تلاش کردهاند که به میراث معماری مکزیک ادای احترام کنند.
صفحات رنگی به عنوان مهمترین مشخصه خانه Moneo Brock یکدیگر را قطع کرده و با حرکت دائمی خود فضاهایی با کیفیت متنوع خلق می کنند. شاید بتوان مهمترین تجربه فضایی ساکنان این خانه را زمانی دانست که از فضای خارج به داخل خانه و یا برعکس حرکت کرده و با این که نوع تعریف فضا به لحاظ تکنیکی عوض میشود، اما به دلیل حرکت پیوسته دیوارها، همچنان به نظر برسد که شخص در همان فضای قبلی قرار دارد. همچنین در معماری مدرن ساختمان TEC 205 به دلیل تمایز رنگی که میان این دیوارها وجود دارد، هر کدام فضایی مستقل و دارای حریم خصوصی را برای فضای مخصوص به خود به وجود میآورد.
پروژه GOMIlA، استودیو MVRDV: کاربرد رنگ در احیای محله تاریخی ال ترنو
پروژه GOMIlA شامل بازسازی چهار ساختمان موجود و افزودن سه ساختمان جدید واقع در پالمای اسپانیا، نمونه ای از کاربرد رنگ و مصالح برای احیا و تجدید حیات محله ال ترنو است. ال ترنو که نزدیک بندر شهر قرار دارد، یکی از تاریخی‌ترین محله‌های پالما است. تا دهه 1990، به دلیل زندگی بسیاری از هنرمندان و نویسندگان مشهور شهر در این محله و وجود زندگی شبانه با اجرای موسیقی‌دانانی مانند جیمی هندریکس، ری چارلز، و تام جونز در کلوپ‌ها، این محله یک مرکز فرهنگی محسوب می شد، با این حال در سالهای اخیر، ال ترنو شاهد یک دوره طولانی غفلت و افول بوده است.
GOMIlA مجموعهای از 60 واحد مسکونی و فضاهای تجاری است و توسط یک کارفرمای خصوصی به صورت مشترک به MVRDV و GRAS سفارش داده شده است تا با توسعه این منطقه، میراث کهن محله را با نوآوری و خلاقیت منعکس کنند. طرح ارائه شده برای این پروژه شامل ساختمان هایی است که هر یک ویژگی منحصر به فرد خود شامل رنگ، متریال، سبک و اندازههای مختلف را داشته که در کنار یکدیگر مجموعه های متمایز و هماهنگ با سبک مدیترانه ای را تشکیل دادهاند. رنگهای روشن به کار رفته در هر ساختمان که توسط خورشید مدیترانه بر آن تاکید شده است، سرزندگی و پویایی محله را به خوبی به نمایش میگذارد. برای هر ساختمان امکانات رفاهی متفاوتی مانند مانند رستوران و بارهای عمومی و استخرهایی که برای ساکنان تمام ساختمانهای داخل پلان قابل دسترسی هستند، در نظر گرفته شده است.
معماری مدرن ساختمانهای GOMIlA دارای راندمان حرارتی بالا و و سیستم بازیافت آب و کنترل انرژی هستند. برای استفاده از ساعات آفتابی شهر پالما، پنل‌های خورشیدی به پشتبام‌ها اضافه شده و مصالح نیز تا حد ممکن به صورت محلی تهیه خواهند شد تا کربن تولید شده توسط ساخت و ساز را کاهش دهند.
مطلب پیشنهادی: طراحی ویلای مدرن
ساختمان راهپله، استودیوی Elastico Farm: به کارگیری رنگ برای انسجام با سایت
ساختمان تجاری-مسکونی راهپله در ساحل توریستی ونیز واقع شده است؛ درست در بافتی که سایر بناهای همسایه دارای فرمی شبیه به یکدیگر و تیپ بندی یکسانی هستند. از این رو معماری مدرن ساختمان راهپله به گونه‌ای شکل گرفته است که بر ضرورت احیای هویت این منطقه توریستی در شهر ونیز تاکید کرده و سایت را از یکنواختی و صنعتی بودن رهایی بخشد. از طرفی معماران این بنا با ایجاد فضاهای عمومی که برای مردم غیرساکن نیز قابل استفاده باشد، به تعریف روابطی جدید میان بخشهای خصوصی و عمومی در سطح شهر دست پیدا کردهاند. باید توجه داشت که فرم و طراحی منحصر به فرد این بنا علاوه بر داشتن شخصیتی مستقل در بافت شهر، به دلیل نوع رنگهای به کار رفته در آن، دارای انسجام و یکپارچگی با سایت نیز میباشد.
سایت ساختمان راهپله در حدود 150 متری ساحل قرار دارد؛ جایی که رنگ آبی دریا و سقف شیروانی نارنجی رنگ خانهها، ترکیب رنگ غالب این منطقه را به وجود آورده است. بنابراین معماری مدرن ساختمان و فرم منحصربهفرد این بنا با استفاده از دو رنگ آبی و نارنجی، تلاش کرده است تا حداکثر انسجام را با بافت خود ایجاد کند. به عبارت بهتر رنگ همچون پوششی برای این ساختمان عمل کرده و در عین برخورداری از هویتی مستقل، از تبدیل شدن آن به عنصری متضاد با بافت شهر جلوگیری کرده است.
بخش عمومی و تجاری ساختمان راه پله در پیاده‌رو برای دسترسی عمومی طراحی شده و 8 طبقه بر فراز آن به قسمت‌های مسکونی و خصوصی تعلق دارند. حد فاصل بین طبقه تجاری و طبقات مسکونی توسط یک راه پله از یکدیگر جدا شده و با ایجاد فضایی نامرئی با مساحتی حدود 2000 متر مربع ، عابران پیاده را به سمت خود میخواند. سازههای این بخش از ساختمان همانند جنگلی از ستونهای فلزی طراحی شده و چنین به نظر میرسد که طبقات مسکونی با نخ های نامرئی از آسمان آویزان شدهاند. کاربرد دوم رنگ در معماری مدرن ساختمان راه پله، در این بخش از طراحی خود را به نمایش میگذارد. پالت رنگی آبی به کار رفته در سازه و نمای ساختمان آن را به بخشی از آسمان تبدیل کرده و همچنین به دلیل بلند شدن حجم بنا از زمین توسط این سازه ها، رنگ آبی دریا از میان ساختمان به صورتی یکپارچه با آن دیده میشود.
در طبقه نامرئی بنا، کاربریهای عمومی مختلفی مانند استخر، سولاریوم و فضای سبز که امروزه در معماری مدرن ساختمانهای مسکونی بسیار مورد توجه هستند، طراحی شده است و جانمایی ستون‌‌ها به نحوی است که جداره اصلی ساختمان برای برخورداری از حداکثر نور خورشید، رو به آن داشته باشد.
علاوه بر ساختمانها و طبیعت ونیز، تورهای ماهیگیری نیز منبع الهام دیگری برای انتخاب رنگ مصالح به کار رفته در معماری مدرن ساختمان راه پله و به ویژه طراحی نمای شمالی آن محسوب میشود. در تمام طبقات مسکونی، بخشهای عمومی به شکل بالکن‌هایی سرتاسری در نمای شمالی واقع شده تا علاوه بر تراس‌های خصوصی نمای جنوبی، امکان استفاده از مناظر پیرامون در بالکن‌های واقع در مشاعات نیز فراهم باشد. بافت توری مانند و آبی رنگ نردههای تراس در ترکیب با مکعبهای نارنجی که تاسیسات را در خود جای داده، یادآور تورهایی است که ماهیگیران منطقه از آن استفاده میکنند. ترکیب نمای شمالی با منظره ساحل در پس زمینه آن، راهکار طراحی دیگری است که معماران Elastico در روند طراحی خود برای حفظ انسجام این بنا با شهر انجام دادهاند.
فرم‌ها و رنگهای به کار رفته در المان‌های این بنا با هدف ایجاد تغییر در روند ساخت و ساز ساختمانهای یکنواخت و مشابه در شهر صورت گرفته است تا با ارائه نمایی جدید به شهروندان، منجر به ایجاد تغییر در تفکر اجتماعی درباره ارگانیزمی جدید از معماری مدرن ساختمان در شهر توریستی مانند ونیز گردد.
رنگ یکی از عناصر مهم ارتباط انسان با محیط طبیعی پیرامونش محسوب میشود که بر اساس آن میتواند موقعیتها و احساسات مختلفی را تشخیص دهد، در معماری مدرن ساختمانها نیز رنگها تاثیری عمیق بر حس و حال فضا، عملکرد و درک حاصل شده از آن بر روی انسان خواهند داشت. استفاده از رنگها به ویژه در ساختمان‌هایی که در محیط متراکم و فاقد مناظر طبیعی شهری واقع شدهاند میتواند نقش بسیار موثری بر سلامت روانی و نوع ارتباطات شهروندان با فضای شهری داشته باشد.
در چهار پروژه بررسی شده به چهار کاربرد مهم رنگ پرداخته شد:
استفاده از رنگ در پروژه های مربوط به بازسازی برای ایجاد فضاها و کیفیت هایی متناسب با نیاز روز
ایجاد ارتباط قوی میان بیرون و درون بنا
احیای یک فضای شهری و بازگرداندن حیات به آن
انطباق یک پروژه با سایت از طریق انتخاب پالت رنگی متناسب با بستر
باید در نظر داشت که تاثیر رنگ تنها به این موضوع ختم نمیشود. هر ساختمان با توجه به کاربری و نوع استفاده از آن، میتواند زمینهای برای ترکیب رنگهای مختلف باشد؛ راهکاری که با توجه به موضوع روانشناسی رنگها می تواند تاثیر بسزایی در عملکرد یک پروژه داشته باشد.